Friday, September 14, 2012

بوون یا یاخبوون

مرۆڤ بە رێکەوت لە جێگایەکی دیاریکراوی ئەم سەر زەمینە لە دایک ئەبێت، پێکهاتەکانی (بوون)ی کۆرپەیەک لە ساتەوەختی لەدایکبوونیدا جگە لە دەورونەخشی دۆخ و هەلومەرجی تەندرووستی و ژیانی کۆمەڵایەتی و باری سایکۆلۆژی ٩ مانگی سکپڕی دایکی و ئەوەی دەوری سەرەکی دەگێڕێت بریتیە لە مێژوویەک (دوور یا نزیک )لە کاریگەری پاشماوەی ئەو جینانەی هەر یەک لە دایک و باوک هەڵگرین و لە ڕێگەی کرۆمۆسۆمەکانەوە دەگوازرێنەوە دەوری بێوێنەیان هەیە لەسەر درووستکردن و فۆرمۆڵەکردنی تایبەتمەندی خانەکانی مێشک و پێکهاتە ئۆرگانی و بەشە هەستیار و جەستەییەکانی ئەو کۆرپەلەیەی ئەوکات کە لە منداڵدانی دایکدایە. ئەم هەلومەرجەش بوونەورێک دێنێتە ژیانەوە، بێ وێنە، کە بێ نمونە لە گەردوون و سەر زەمین دا و یەکەیەکی سەربەخۆ و یەکەکی جیا کە هەڵگری تایبەتمەندی سەربەخۆی خۆیەتی لە نمونەی شێوەی پێکهاتەی مۆری پەنجە و تایبەتمەندی سەربەخۆ و جیاوازی پێکهاتەکانی چاو لە هەریەکەی ئێمەدا. ئەوەش کە ئەو سرووشتە سەربەخۆ و شێوازی ئەزموونکردنی ژیان و ئەو تایبەتمەندیە مرۆییەمان زەوتدەکات و هەنگاو بە هەنگاو دەمانکاتە پاشکۆێ چارەنووسی واقعێکی سەپێنراو و ئێمە دەکاتە یەک گروپ و لە چوارچێوەکانی خێزان و خێڵ و عەشرەت و هۆز و نەتەوە و کۆمەڵدا کۆمان دەکاتەوە و سنوورەکانمان بۆ دەکێشێت، بریتیە لەو ئەقڵە ئەفسانەییەی لە پشتی کەلتووری چەقبەستووی کۆمەڵگاکانەوە وەستاوە، ئەقڵییەتێک کە بێجگە لە دیدی ئەفسانەیی هیچ خوێندنەوەیەکی تری تری زانستیانە شک نابات بۆ شیکردنەوەی دیاردە و ڕووداوەکانی سرووشت و کۆمەڵگا و بە چاوێکی ئەفسانەییشەوە لە جیهان و مرۆڤ و سەرتاپای بوون دەڕووانێت. ئەوەی تاکەکان دەکاتە گروپ و پاشکۆی ڕێخکراو و حیزب و بەشێک لە ئۆگانیزمی سیاسی و کۆمەڵایەتی و ئایینی دیاریکراو دەگەرێتەوە بۆ دەسەڵاتی بێسنووری ئەو کەلتوورەی کە بە پاساوگەلێکی ڕەگەز و شوهرەتی خێزانی و خێڵەکی و بڕوای ئایدۆلۆژی و ئایینی و نەتەوەیی، شوناسی سەربەخۆی تاک زەوت دەکات و پێناسی تایبەتمەند و هێز و تین و توانی داهێنەرانە و بیرکردنەوە و هۆشی ئینسانی دەستەمۆ دەکاو هەویەکانی شوهرەتی خێڵەکی، ئایینی، نەتەوەیی، یا ئیدۆلۆژیەتێکی تری پێدەبەخشێت و هەر بەم شوناسانەشەوە بوونی مانادار دەکات و ڕەوایەتی ژیانی ناو مێگەلی پێدەبەخشێت. کەلتووری باو هەمیشە لە ڕێگەی خۆگونجاندنی ئەقڵی ئەفسانەسازی خۆی لە هەناوی سەردەمە جیاوازەکاندا، بەردەوام لە هەوڵی بەرهەمهێنانەوەی دووبارەی سەرلەبەری خۆیەتی. توانای خۆنوێکردنەوەی بە بەرگی ئەفسانەیی تازەوە و بەرهەمهێنانی وەڵامی ئەفسانەیی تازە بۆ پرسی دیاردە و ڕووداوە سرووشتی و کۆمەڵایەتییەکان، مانای توانای بەرهەمێنانەوەی دەسەڵاتخوازی خۆیەتی بەسەر واقیعی هەنووکەیی بەرهەمهاتوودا و سەپاندنی پێوەرەکانی ئەو بەها ئەخلاقیە زاڵانەیە کە شێوازی بیرکردنەوە و ئەزموونکردنی ژیانی مرۆڤەکان بە خەون و ئاواتەکانەوە ئاڕاستە دەکات. لێرەدا واقیع وەک چارەنووسێک بەرهەمهێنراوێکی ئامادە و سەپێنراو
کە سەراپای کونج و کەلەبەری ژیان تەی دەکات و شێوازە باوەکانی پەروەردەکردن و ڕێنما و چۆنیەتی ژیانکردن و بڕواهێنان و بەها سەرەکیەکان دەسەپێنێت و خەون و خەیاڵ و هیواکانیشمان لە ڕێگەی بەها ئەخلاقیەکانیەوە بۆ سنووردار دەکات. واتە واقیع دەکاتە چارەنووس. مرۆڤیش گەر ملکەچی ئەو چارەنووسە نەبێت، پێدەچێت بکەوێتە ژێر کەڵبە و چەپۆک و هەڕەشەی دەسەڵاتی کەلتوو ر و سزاشی زەوتکردنیەتی لەو دڵنیاییە ئارامبەخش و بەختەوەرەیە کورتخایەنەی کە کۆمەڵگا وەک پاداشت دەیبەخشێتە خزمەتکار و ئەڵقە لە گوێ و کۆیلەکانی خۆی. مرۆڤیش گەر گومان لە واقیع نەکا، پرسیاری قووڵ سەبارەت بەو کەلتوورەی چارەنووسی ئاڕاستە دەکات، بیرکردنەوەی نەهەژێنێت و خەیاڵ و ئەندێشەی بەرە و دنیایەکی چاکتر و باشتر و کراوەتر لە ئێستا نەبا و چالاکییەکانی ئاڕاستە نەکات، ئەوکات جگە لە زیندایەکی دەستبەسەرکراو و کۆیلەیەکی ئەو بارودۆخە سەپاوە کە ژیانێکی ڕۆتینی ڕۆژ لە دوای بەرهەم دێنێتەوە و مانایەک نابەخشێتە سەردەمی خۆی و مێژووی بوونی خۆی لەم تەمەنە کورتەیدا چوون وەک میوانیک کە قەدەر بوونی گەیاندبێتیە ماڵی ئەم گەردوونە. لەم هەلومەرجە دژوارەدا مرۆڤ هێندەی بۆ بڕوا ئایینی و سیاسی و دەسەڵاتە کۆمەڵایەتییەکان و بەها زاڵەکانی ناو کۆمەڵگا دەژی بۆ خۆی وەک بوونەوەرێکی بیرکەرەوەی سەربەخۆ و خوڵقێنەر لەم سرووشتەدا ئەزموونی بوون و ژیان ناکات. ژیان ئەزموونی سەرکێشیەکە لە ژێر حوکمی لۆژیک و خۆشەویستیەکی بێسنووری ئینساندا. مرۆڤ لە نێو پراکتیکی سەرکێشیەکانیدا پەیامی یاخیبوون و وەڕسیی خۆی لەئاست واقیعە دژ و ناکۆکە بەیان دەکا و لێرەوە دەکرێت باشت ر و ڕۆشنتر پەی بە ڕاستییەکان ببا وسنووری توانایەکانی ئیرادەی دەسەڵاتدارێتی مەعریفی و بوونی سرووشتیی خۆی بەسەر خود و ژیان و گەردووندا دەربخا لە ڕێگەشیانەوە ڕەوتی دیاردە و ڕووداوەکان بە ئاقارێکی تردا و بە مەبەستی گۆڕانکاری ڕیشەیی بە ئاڕاستەیەکی تردا ببات.

No comments:

Post a Comment